Pintor xenial que non pode ser encadrado nun determinado estilo artístico. A súa formación inicial é de corte académica, neoclásica, para despois pasar a un estilo personal e innovador.
Goya empeza pintando cartóns para facer tapices. Son obras de carácter costumista. Entre elas destaca: El parasol, A pita cega, A vendimia.
Como pintor de cámara de Carlos IV pintou multitude de retratos da familia real e de personaxes contemporáneos: Jovellanos, La condesa de Chinchón, La familia de Carlos IV. Tamén destacan as famosas Maja vestida e A maja espida.
Tamén pinta cuadros de temática histórica relacionados coa Guerra de Independencia: A carga dos mamelucos, Os fusilamentos do 3 de maio, e a seríe de gravados: os desastres da guerra.
A xordeira fixo que se retirará e na quinta do xordo pintou unha seríe de obras coñecidas como As pinturas negras: Saturno devorando ó seu fillo, Dous vellos comendo sopa, O aquelarre… Son características as cores oscuras e os temas case macabros.
Exiliado en Francia a partir de 1824, alí pintou a súa derradeira obra, A leiteira de Burdeos.
O estilo neoclásico nace a finais do século XVIII e alcanza o seu apoxeo durante o imperio napoleónico. Unha característica fundamental e a imitación dos modelos gregos e romanos. O descubrimento das ruinas romanas de Pompeya en 1748 é un elemento que fixo que se imitasen esas culturas.
TRAZOS XERAIS
ARQUITECTURA A arquitectura caracterizase polo emprego de: arcos de medio punto, frontóns, grandes cúpulas sobre tambores, ordes clásicas, decoracións de medallóns e relevos….
ESCULTURA Gusta a estética, as formas e o canon grego e romano. Escultores: Canova e Thorwaldsen
PINTURA
Predominan os temas históricos centrados na figura humana. Predomina o dibuxo sobre a cor. As composicións son equilibradas, as cores planas. Pintores destacados son: Luis David, Ingres. En España: Madrazo e Mengs.
As transformacións económicas e sociais que se producen a finais do XVIII orixinan un novo sistema económio, o capitalismo, e un novo modelo de sociedade, a sociedade de clases.
O CAPITALISMO
O capitalismo é o sistema económico que xurde do desenvolvemento da revolución industrial e do establecemento do liberalismo. Entre os principais teóricos destacan: Adam Smith, Thomas Malthus e David Ricardo.
Entre os trazos básicos destacan:
1- A liberdade económica debe ser total. O Estado debe eliminar os atrancos para a libre competencia. 2.- O mercado debe regularse pola lei da oferta e da demanda: productos, producción e precios estarán regulados pola demanda que fagan os consumidores. 3.- O capital é o factor básico na producción, para invertir, producir e obter beneficios. 4.- Os medios de producción e os bens deben estar en mans privadas. A propiedade privada debe estar garantida pola lei. 5.- O principal factor que estimula a actividade económica é conseguir o máximo beneficio. 6.- O traballo é unha mercadoría máis suxeta á lei da oferta e demanda. O salario varia segundo as circunstancias. 7.- Para aumentar a producción é necesaria a especialización e a división do traballo. 8.- O criterio de organización da sociedade é a riqueza. 9.- Os que non posúen bens e medios de producción quedan sometidos (dependerán e serán explotados) ós capitalistas. 10.- O capitalismo ten crisis cíclicas, momentos de crecemento e de decrecemento.
A SOCIEDADE DE CLASES
A revolución liberal eliminou os criterios de organización social característicos do Antigo Réxime baseados no privilexio. Agora nace unha sociedade organizada en clases sociais diferenciadas pola riqueza.
Características desta sociedade son:
A igualdade xurídica. A riqueza como criterio de diferenciación social. A desigualdade económica. Unha minoría acumula grandes riqueza e unha maniría vive nun nivel de subsistencia. Pódese ascender e descender na escala social: capacidade e mérito son fundamentais. Dúas clases sociais son as fundamentais: a burguesía e o proletariado.
A BURGUESÍA
A burguesía ten:
- o dominio económico. É propietaria das terras, invirte no comercio e na industria e obtén enormes capitais para volver a invertir. Ademais controla o mercado (as redes de comercio e distribución) e establece os presos.
- o dominio político- ideolóxico. A burguesía está na cúspide da sociedade e controla o proceso político e a lexislación. Así establece leis favorables ós seus intereses. Ademais impón a súa mentalidade e os seus gustos. A burguesía non é un grupo homoxéneo, hai grandes diferencias.
O PROLETARIADO
Forman parte do proletariado os traballadores industriais e xornaleiros. Nace como consecuencia da industrialización e das reformas agrarias. Esta abundante man de obra queda a expensas dos intereses burgueses, que impuxeron durísimas condicións de traballo para obter os máximos beneficios.
Para entender a vida do proletariado hai que ter en conta que:
- Non existía lexislación laboral do Estado. As relacións laborais eran establecidas entre o patrono e o traballador. - As xornadas de traballo eran moi longas , de 12 a 14 horas. - Os salarios eran moi baixos. Era necesario o traballo de todos os membros da familia. - A man de obra é moi abundante: homes, mulleres e nenos… - Non había seguridade e hixiene no traballo. - Os códigos de disciplina eran moi duros, sendo frecuentes as multas.
Estas duras condicións de vida provocarán o nacemento dunha conciencia de clase marxinada polo sistema, e de ahí nacerá un movemento de reivindicación de melloras e de cambios.
A revolución industrial é un conxunto de transformacións técnicas, económicas e sociais que tiveron lugar no sistema de producción a partir de mediados do século XVIII.
Os principais cambios son: A máquina sustitúe o traballo manual. A fábrica despraza o taller. O artesán transfórmase en obreiro asalariado. A cidade e a industria dominan o mundo rural.
ORIXE E CARACTERÍSTICAS Os inicios da Revolución Industrial prodúcense en Inglaterra a principios do XVIII. E a primeria fase esténdese hasta 1860/70 e afecta a Inglaterra, Bélxica, Val do Rhin e Cataluña.
As características máis destacables son:
Invención de máquinas, cada vez máis especializadas.
Emprego da enerxía do vapor como forza motriz, grazas a invención da máquina de vapor de James Watt en 1769.
Instalación de fábricas, lugares onde o empresario xunta as máquinas, os traballadores, o enerxía e a materia prima, para desenvolver o traballo seguindo unha ríxida disciplina. É o sistema fabril (factory system) que substitúe á manufactura.
Os sectores principais son: o textil, o siderometalúrxico e o ferrocarril.
A) INDUSTRIA TEXTIL DO ALGODÓN É o primeiro sector que se mecaniza. No Antigo Réxime emprégase liño e la, pero a finais do XVIII puxeronse de moda as telas estampadas de algodón que viñan de Oriente. Empeza a mecanización en Inglaterra, primeiro ni tecido e despois no fiado.
En 1733 Kay inventó el telar de Lanzadera Volante, que revolucionó el sector del tejido de algodón.
Más tarde fue el sector del hilado con la Spinning Jenny de Hargreaves (1765) y la Water Frame de Arkwright (1767) el que polarizó los cambios. En 1779 Crompton inventó la Mule Jenny, fusión entre la Jenny y la Water Frame.
B) A INDUSTRIA SIDEROMETALURXICA É o segundo sector en medrar debido ó aumento da demanda de ferro. A producción é pouca hasta a introducción dos avances técnicos que permitiron o emprego de carbón (substitúe á madeira) e o ferro nas altos fornos, e os avances nos talleres mecánicos para a súa trasformación.
C) O FERROCARRIL Aumento das produccións agrícolas e industriais e o consumo de materias primas fixo necesario a aparición dun novo medio de transporte. Este avance foi posible gracias á aplicación da máquina de vapor ó transporte. O primeiro avance e á máquina de alta presión de Richard Trevithick que aplicou o transporte por raís en Penydarren en 1804.
Despois Sthepenson aplica este avance ó transporte de carbón en 1825 entre as localidades de Stockton y Darlington. E, en 1830, G. Sthepenson, gañou o concurso para a línea Manchester-Liverpool coa locomotora Rocket.
O ferrocarril converteuse na gran locomotora da revolución industrial xa que:
- supuxo un forte consumo de materias primas como o carbón e o aceiro. - acortou o tempo do transporte. - reduxo o precio do transporte. - puxo en relación centros productores e consumidores. - aumentou a demanda de traballo. - aumentou o mercado de capitais.
lunes, 7 de diciembre de 2009
REVOLUCIÓN AGRARIA E INDUSTRIAL Desde mediados do século XVIII prodúcense uns cambios que transforma a agricultura. Inicianse en Inglaterra e despois estendéronse polo resto do mundo.
A REVOLUCIÓN AGRARIA
Chámase revolución agraria ó conxunto de cambios que transforma a agricultura do Antigo Réxime nunha agricultura moderna. Entre os cambios máis importantes temos: - Novos sistemas de cultivo. Introdúcense os sistemas de rotación de cultivos. O máis importante é o do lord inglés Townshend, o sistema Norfolk, que consiste en rotar tubérculos, plantas forraxeiras e cereais sobre a mesma parcela. Dese xeito elimina o barbeito, ten máis producción con máis alimento para as persoas e o gando, ten abono e posibilidade de ter gando.
- Renovación técnica. Consiste na mellora e perfeccionamento doa ferramenta polo emprego do ferro, de novos arados e aparellos mecanícos para arar, segar, sementar…. Coa introducción da máquina de vapor aumenta a forza da maquinaría e mellora o traballo.
La máquina sembradora del inglés Jethro Tull, auténtico pionero de la agricultura científica y que diseñó esta sembradora en los primeros años del siglo XVIII. Esta nueva sembradora posibilita sembrar rápidamente y colocando la simiente fácilmente en filas que hacen más simples otras tareas agrícolas. Además la semilla se ubicaba a una cierta profundidad que la alejaba del peligro que suponían los pájaros y el viento para la siembra.
- Especialización agraria e aumento dos rendementos. A agricultura pasou de ser de autosuficiencia e policultivo a especilizada e comercial. As sementes son seleccionadas e co emprego do abono/fertilizantes e maquinaria aumentan os rendementos. - Cambios no réxime de propiedade da terra. Mediante novas leis (leis de cercamento) as terras comunais pasaron a ser de propiedade privada e explotadas para obter un beneficio indidual. Como consecuencia os campesiños non propietarios teñen que marchar a traballar nas fábricas das cidades.
- Cambios na mentalidade dos propietarios agrícolas. Invirten na agricultura para obter beneficios e non so rendas.
CONSECUENCIAS: O aumento de producción permite alimentar unha poboación en crecemento. O aumento de producción proporciona beneficios para volver a invertir. As melloras no campo liberan man de obra para outras actividades (industria).
TEXTO REVOLUCIÓN AGRÍCOLA : CERCAMIENTOS
“El movimiento de los cercados se reemprende con vigor en el siglo XVIII, especialmente apartir de 1760. (...) Los squatters que vivían en sus tierras comunales son expulsados; campesinos pobres que poseían ínfimas parcelas no puede soportar los gastos del cercado y no pueden vivir en las malas tierras recibidas; se van, como muchos otros a quienes la extensión de la ganadería ha hecho inútiles; como otros, también obligados a vender sugranja al propietario vecino. (...).Gracias a estas transformaciones en la propiedad y explotación agrícola, queda disponible una numerosa mano de obra, privada a menudo de lo esencial. Con ella podrá acrecentarse la producción manufacturera y minera.” M. Beaud. Historia del capitalismo: De 1500 a nuestros días.
A monarquía española entra en crise a finais do século XVIII. A monarquía gobernará mal ante os problemas que se van a presentar, o que acelerará a entrada da revolución liberal que culmina na promulgación da Constitución de 1812.
CARLOS IV E A CRISE DA MONARQUÍA
O seu reinado está marcado por:
-Problemas económicos -Mal goberno fronte ós problemas e aumento das críticas.
Fronte a Rev. Francesa decide pechar as fronteiras, parar as reformas e cesar ós ministros ilustrados. O cese dos ilustrados aumenta as críticas, e ademais nomea a Manuel Godoy, un fidalgo que chega ó poder gracias á relación que ten cos reis. Godoy gobernará mal o que provoca o incremento das críticas e, ademais, o enfrontamento co príncipe Fernando. Godoy primeiro mete a España na guerra contra a Francia revolucionaria (salimos derrotados) e despois levanos á guerra contra Inglaterra (perdemos a flota na batalla de Trafalgar de 1805). Finalmente, en 1807, firma con Napoleón o tratado de Fontainebleau, polo que lle permitimos ós franceses introducir soldados en España para conquistar Portugal (a cambio Godoy obtiña un reino en Portugal). O descontento popular ante a presencia das tropas francesas é empregado por Fernando para levar a cabo o Motín de Aranjuez contra Godoy e os reis, o 17-19 de marzo de 1808. Con este motín Carlos IV abdica e Fernando VII é proclamado rei.
DISPUTA ENTRE CARLOS IV E FERNADO VII
Pasados uns días Carlos IV intenta recuperar o trono decindo que foi forzado a abdicar e que non e valida a súa renuncia. Os asesores de Napoleón indicanlle a Carlos IV a conveniencia de acudir ante Napoleón para que el medie no conflicto.
MARCHA PARA BAIONA
Carlos IV e Fernando VII saen ó encontro de Napoleón. Chegan a Baiona (Francia) e alí son presionados por Napoleón para que ambos renuncien e lle cedan a coroa. Napoleón para conseguir o control de toda a familia real española, ordeou o traslado dos membros da familia real que quedaban en España. Cando se prepara esa saída, o 2 de Maio de 1808, o pobo de Madrid levantouse contra os franceses e inicíciase a Guerra de Independencia. Cando se coñecen os sucesos do 2 de maio, Carlos IV cede a coroa de España a Napoleón, e o mesmo fai despois Fernando. Napoleón entón nomea como rei de España a o seu irmán José I Bonaparte. José I Bonaparte, veu como rei, sendo apoiado por un pequeno grupo de persoas, coñecidos como afrancesados que crían que era unha boa acasión para introducir en España as reformas liberais.
A GUERRA DE INDEPENDENCIA. 2 MAIO 1808-1814
A guerra iniciase o 2 de maio de 1808 cando o pobo de Madrid se levantou contra os franceses. O levantamento foi dirixido polos capitáns Daoiz e Velarde e o tenente Ruiz. Foi duramente reprimido polo xeneral Murat que dirixe os franceses e prodúcense os fusilamentos do 3 de maio de 1808. Despois prodúcese o chamamento á guerra por parte de autoridades menores como o Alcalde de Móstoles. A superioridade dos franceses e moi grande e avanzan sobre España, só logramos vencelos nuhna batalla, en Bailén (Córdoba) en jullo de 1808, onde o xeneral Castaños venceu o xeneral Dupont. Os franceses despois de reorganizarse lograron ocupar toda España. O exército español non logrou deter os franceses e enfrontamonos a eles resistindo heroicamente nas cidades (como Zaragoza con Agustina de Aragón) e desenrolando unha nova forma de combate: a guerrilla. Algúns dirixentes destas guerrillas como El Empecinado, Porlier, serán héroes populares. A partir de 1812, gracias á axuda inglesa dirixida por lord Wellington, lograremos ir botando fora os franceses ata as victorias de Vitoria e San Marcial, a fins de 1813. Polo tratado de Valençay do 11-12-13, Napoleón Bonaparte recoñecía coma rei de España a Fernando VII, permitíndolle o regreso a España.
TEXTO
Bando de los Alcaldes 2 de mayo de 1808 "Señores Justicias de los pueblos a quienes se presentase este oficio, de mí el Alcalde de Móstoles: Es notorio que los franceses apostados en las cercanías de Madrid y dentro de la Corte, han tomado la defensa, sobre este pueblo capital y las tropas españolas; de manera que en Madrid está corriendo a esta hora mucha sangre; como españoles es necesario que muramos por el Rey y por la Patria, armándonos contra unos pérfidos que so color de amistad y alianza nos quieren imponer un pesado yugo, después de haberse apoderado de la augusta persona del Rey; procedamos, pues, a tomar las activas providencias para escarmentar tanta perfidia, acudiendo al socorro de Madrid y demás pueblos y alentándonos, pues no hay fuerzas que prevalezcan contra quien es leal y valiente, como los españoles lo son. Dios guarde a Vuestras Mercedes muchos años. Móstoles dos de Mayo de mil ochocientos y ocho. Andrés Torrejón. Simón Hernández".
AS CORTES DE CÁDIZ E A CONSTITUCIÓN DE 1812
Ante o vacío de poder ante os fraceses fórmanse Xuntas de Armamento de Defensa en distintas localidades que asumiron a soberanía e exerceron o goberno no seu territorio. Para coordinar estas xuntas formouse una Xunta Central Suprema e Gubernativa do Reino e das Indias. Polas dificultades da guerra esta Xunta pasoulle o poder a unha Rexencia e acordaron a convocatoria dunhas Cortes Extraordinarias. Escolleronse representantes para as Cortes e abríronse, na illa de León en Cádiz, en setembro de 1810. Nas Cortes están presentes os partidarios do absolutismo e os do liberalismo. As cortes empezan a lexislar e a redactar unha constitución. Dese xeito entra a ideoloxía liberal e rómpese co Antigo Réxime. O punto final foi a aprobación da constitución o 19 de marzo de 1812, coñecida como a Pepa. Esta constitución recolle os principios do liberalismo: A soberanía, pasa a residir na nación.
Establécese a división de poderes: Executivo no rey e ministros, lexislativo nas Cortes e xudicial nos xuices.
Establécense dereitos e libertades dos cidadáns. Establécese a participación dos cidadáns a través do sufraxio universal. A forma de goberno é a monarquía, pero moderada e limitada. O catolicismo é a relixión oficial. A administración do estado e central e uniforme en todo o territorio
TEXTO
"Las Cortes Generales y extraordinarias de la Nación española, decretan la siguiente Constitución: Art. 1. La nación española es la reunión de todos los españoles de ambos hemisferios Art. 2. La nación española es libre e independiente, no es ni puede ser patrimonio de ninguna familia ni persona. Art. 3. La soberanía reside esencialmente en la nación, y por lo mismo pertenece a ésta exclusivamente el derecho de establecer leyes fundamentales. Art. 4. La nación está obligada a conservar y proteger con leyes sabias y justas la libertad civil, la propiedad y los demás derechos legítimos de todos los individuos que la componen (...) Art.8. También está obligado todo español, sin distinción alguna, a contribuir en proporción de sus haberes para los gastos del Estado (...). Art. 12. La religión de la Nación española es y será perpetuamente la católica, apostólica, romana, única verdadera. La Nación la protege por leyes sabias y justas, y prohíbe el ejercicio de cualquier otra (...). Art. 14. El Gobierno de la Nación española es una Monarquía moderada hereditaria. Art. 15. La potestad de hacer las leyes reside en la Cortes con el rey. Art. 16. La potestad de hacer ejecutar las leyes reside en el rey. Art. 17. La potestad de aplicar las leyes en las causas civiles y criminales reside en los tribunales establecidos por la ley (...) Art.34. Para la elección de los diputados de Cortes se celebrarán juntas electorales de parroquia, de partido y de provincia (...) Art.168. La persona del Rey es sagrada e inviolable y no está sujeta a responsabilidad (...) Art.366. En todos los pueblos de la Monarquia se establecerán escuelas de primeras letras, en las que se enseñará a los niños a leer, escribir y contar, y el catecismo de la religión católica, que comprenderá también una breve exposición de las obligaciones civiles (...)
A REVOLUCIÓN FRANCESA E O IMPERIO NAPOLEÓNICO (1789-1815)
1789, O INICIO DA REVOLUCIÓN ES AS SÚAS CAUSAS
Entre as causas están:
CAUSAS POLÍTICAS:
A INDADECUADA RESPOSTA POLÍTICA DO GOBERNO DE LUIS XVI. A EXISTENCIA DUN GOBERNO DE TIPO ABSOLUTISA, UN REI QUE CONTROLA TODO O PODER E QUE MANTEN A IDEA DE QUE O SEU PODER PROCEDE DE DEUS. Esta idea está en contradicción coas novas ideas do século XVIII.
CAUSA IDEOLÓXICAS:
A INFLUENCIA DAS IDEAS DA ILUSTRACIÓN: SEPARACIÓN DE PODERES, SOBERANÍA NACIONAL, ETC.
CAUSAS ECONÓMICAS:
A CREBA FINANCIEIRA DA MONARQUÍA FRANCESA, máis gastos que ingresos. UN PERIODO DE MALAS COLLEITAS, UN AUMENTO DO PRECIO DOS PRODUCTOS BÁSICOS E UNHA FACENDA ARRUINADA POLOS GASTOS EXCESIVOS.
CAUSAS SOCIAIS:
A FORTE TENSIÓN SOCIAL, a burguesía quere cambios (eliminar privilexios). MANTENSE UNHA SOCIEDADE ESTAMENTAL, NA QUE A MINORIA PRIVILEXIADA VIVE A COSTA DO TERCEIRO ESTADO.
INICIO DA REVOLUCIÓN:
A SITUACIÓN FINANCIERA necesitaba cambios.
Luis XVI convocou ós grupos privilexiados (nobreza e clero), pero a negativa dos privilexiados (a chamada revolta dos privilexiados) a pagar impostos obrigou a Luis XVI a convocar os Estados Xerais de París, para que esta Asemblea aprobara os novos impostos.
Reúnense os Estados Xerais en París e os representantes do Terceiro Estado, como eran maioría, esixiron que a reunión fose dos tres estado xuntos e as votacións por cabezas (cada representate un voto) e non por estamentos. Dese xeito o Terceiro Estado podería controlar as votacións.
Os privilexiados opóñense, e os representantes do Terceiro Estado, co apoio dalgún representante do clero e da nobreza, trasládanse a outra sala (Sala do xogo da pelota) e alí decidiron constituirse en ASEMBLEA NACIONAL e xuraron (20 xuño de 1789) que non se disolverían ata dar unha constitución para Francia.
O rei Luis XVI non acepta esa situación, pero como a situación económica era moi mala, os prezos subían, había escaseza, as MASAS POPULARES PROTESTAN E ASALTAN O PAZO DA BASTILLA DE PARIS, o 14 de xullo de 1789, que era considerado o símbolo do absolutismo do rei.
AO MESMO TEMPO A REVOLUCIÓN EXTÉNDESE POLO RURAL (chamouse o GRAN MEDO), os campesiños deixan de pagar as rendas, atacan ós nobres,so aceptan as ordes da Asemblea Nacional. O rei finalmente, 27 xullo de 1789, aceptou a situación.
ETAPAS DA REVOLUCIÓN
A) A ASEMBLEA CONSTITUINTE. Xullo 1789--30-9-1791.
Inicio da transformación liberal burguesa, de signo moderado; as primeiras medidas son para introducir o liberalismo e tendentes a recuperar o orden: Abolición do réxime feudal, o 4 de agosto de 1789. Declaración dos Dereitos do Home e do Cidadán, o 26 de agosto. A Constitución de 1791. 3-IX-91. Estuvo vigente hasta el 10 de agosto de 1792. Os principios básicos son: Soberanía Nacional, separación de poderes e recoñecemento das liberdades civís e políticas. El 13 de septiembre de 1791, Luis XVI juraba la Constitución después de ser capturado en Verennes (julio).
B) ASEMBLEA LEXISLATIVA. Sept. 1791-Agt. 1792. A Asemblea intenta gobernar, a situación económica e difícil, o rei intenta boicotear todo, os países vecinos preparan a guerra contra Francia. O 10 de agosto de 1792 o pobo Asalta o Pazo das Tullerías e o rei e destituido.
C) ETAPA DA CONVENCIÓN NACIONAL. Sept. 1792--Oct. 1795.
CONVENCIÓN XIRONDINA 20-9-92--xuño do 93. Fixeronse eleccións xerais e tomaron o poder o grupo chamado da Gironda. Primeiro proclamaron e República, despois o rei foi enxuiciado por traición e finalmente executado a principios de 1793. Os países veciños inician unha guerra e en Francia a situación vaise radicalizando. En junio de 1793, os grupos máis radicais (sans culottes) obrigan a encarcelar ó grupo girondino e o poder paso o grupo da Montaña (Robespierre).
CONVENCIÓN MONTAÑESA 2-6-93--27-7-94. Redactan unha nova Constitución con outra declaración de dereitos. Empeza o goberno do TERROR, dirixido polo Comité de Salvación Pública. En xullo de 1794, a xente cansada do réxime de terro, consigue a caída de Rospespierre, que será executado o 28 de xullo. O poder pasa os deputados moderados centristas.
CONVENCIÓN THERMIDORIANA. Xullo 1794-Outubro 1795. Fan unha nova contitución e comezan a gobernar dun xeito moderado. A burguesía quere asentar os principios moderados.
D) O DIRECTORIO. Outono de 1795-novembro 1799. A nova constitución dalle o poder a un Directorio de 5 membros. Os ricos toman o poder. Os conflictos políticos aumentan, o Directorio necesita os militares, e Napoleón Bonaparte toma importancia. O 9 de decembro de 1799 (18 Brumario) Napoleón da un golpe de Estado e o Directorio e sustituido por un Consulado de tres membros.
E) O CONSULADO. 1799 A 1804. Napoleón asume o poder, pero manténse a república. Queren manter a orden, consolidar a revolución e imponerse en Europa. Impóñense os principios do liberalismo e a Iglesia acepta os cambios a cambio de obter privilexios.
F) O IMPERIO. 1804 A 1815. Aproveitando o seu prestixio en 1804, Napoleón proclámase emperador. Extende a revolución por Europa. O 6 de abril de 1814 abdica en Fontainebleau e danlle a Isla de Elba como principado. Os Borbón con Luis XVIII volven o goberno de Francia.
H) O GOBERNO DOS CEN DÍAS Napoleón regresa, desembarca en Cannes. Luis XVIII escapa. Junio de 1815 decisiva batalla de Waterloo (Bélgica). Napoleón es derrotado y desterrado á illa de Santa Elena (Océano Atlántico), morirá el 5-5-1821.
ASPECTOS A DESTACAR DO IMPERIO NAPOLEÓNICO 1. Durante o seu imperio continuanse extendendo as ideas liberais e tamén, como reacción a súa ocupación, os sentimentos nacionalistas nos pobos ocupados. 2. A expansión militar e a anexión de novos territorios. (completar con mapa) 3. O permanente enfrontamento con Inglaterra: derrotado na batalla de Trafalgar, 1805, por Nelson e fracaso no bloqueo continental. 4. Fracaso nas invasión de España e Rusia.
FIN DO IMPERIO NAPOLEÓNICO Despois de ser derrotado en España, Napoleón leva outra derrota en Rusia. Finalmente, en outubro de 1813, a Sexta Coalición formada polo Reino Unido, Rusia, España, Portugal, Prusia, Austria, Suecia e outros estados o vencen na batalla de Leizig (Batalla das Nacións) e a continuación Francia é invadida.
GRUPOS POLITICOS
GIRONDINOS: Comerciantes e grandes empresarios burgueses, que proceden sobre todo da rexión do Gironda, no sur de Francia. Eran moderados e querías lograr un acordo coa nobreza e a monarquía, limitar o poder do rei, pero deixar a revolución nas clases altas.
JACOBINOS: Integrado por profesionais e pequenos propietarios. O seu nome ven do convento dos jacobinos no que se reunían. Querían acabar coa monarquía e extender a revolución a todas as clases sociais (teñen o apoio dos sans-culottes). Liderados por Maximilien Robespierre e Georges-Jacques Danton.
LOS CONSTITUCIONALISTAS: Eran partidarios dunha monarquía moderada por unha constitución. Foron o grupo dominante durante a primeira parte da revolución. Líderes destacados eran Mirabeau y La Fayette.
Desde finais do século XVII, a franxa costeria de América do Norte foi ocupada por colonos ingleses formando as 13 colonias. Tiñan certo grao de autogoberno pero tiñan que comerciar obrigatoriamente con Inglaterra. Debido ós gastos nas guerras, Inglaterra aumentou os impostos ás colonias. Os colonos protestaron pero foron castigados. Esta situación provocou o aumento da idea da independencia entre comerciantes, clases agrícolas, etc.
A DECLARACIÓN DE INDEPENDENCIA E A GUERRA
En 1775 producironse os primeiros enfrontamentos entre Inglaterra e as colonias. Cada colonia converteuse en Estado con goberno propio, seguindo como modelo a declaración de dereitos de Virginiade 1776. O 4 de xullo de 1776 as 13 colonias fixeron conxuntamente a Declaración de Independencia, redactada por Thomas Jefferson, pola que nacían os Estado Unidos de América. A guerra era moi dura, pero gracias á axuda de Francia e España as colonias Gran Bretaña tivo que firmar a paz en 1783 recoñecendo a independencia.
TEXTO
Declaración de Derechos de Virginia 12 de junio de 1776
Declaración de derechos hecha por los representantes del buen pueblo de Virginia, reunidos en convención plena y libre, como derechos que pertenecen a ellos y a su posteridad como base y fundamento de su Gobierno. 1. Que todos los hombres son por naturaleza igualmente libres e independientes, y tienen ciertos derechos inherentes, de los cuales, cuando entran en un estado de sociedad, no pueden ser privados o postergados; en esencia, el gozo de la vida y la libertad, junto a los medios de adquirir y poseer propiedades, y la búsqueda y obtención de la felicidad y la seguridad. 2. Que todo poder reside en el pueblo, y, en consecuencia, deriva de él; que los magistrados son sus administradores v sirvientes, en todo momento responsables ante el pueblo. 3. Que el gobierno es, o debiera ser, instituido para el bien común, la protección y seguridad del pueblo, nación o comunidad; de todos los modos y formas de gobierno, el mejor es el capaz de producir el máximo grado de felicidad y seguridad, y es el más eficazmente protegido contra el peligro de la mala administración; y que cuando cualquier gobierno sea considerado inadecuado, o contrario a estos propósitos, una mayoría de la comunidad tiene el derecho indudable, inalienable e irrevocable de reformarlo, alterarlo o abolirlo, de la manera que más satisfaga el bien común. 4. Que ningún hombre, o grupo de hombres, tienen derecho a emolumentos exclusivos o privilegiados de la comunidad, sino en consideración a servicios públicos, los cuales, al no ser hereditarios, se contraponen a que los cargos de magistrado, legislador o juez, lo sean. 5. Que los poderes legislativo y ejecutivo del estado deben ser separados y distintos del judicial; que a los miembros de los dos primeros les sea evitado el ejercicio de la opresión a base de hacerles sentir las cargas del pueblo v de hacerles participar en ellas; para ello debieran, en períodos fijados, ser reducidos a un estado civil, devueltos a ese cuerpo del que originalmente fueron sacados; y que las vacantes se cubran por medio de elecciones frecuentes, fijas y periódicas, en las cuales, todos, o cualquier parte de los ex miembros, sean de vuelta elegibles, o inelegibles, según dicten las leyes.
O NOVO MODELO POLÍTICO
Paralelamente á guerra cada colonia converteuse en Estado con goberno propio baseado no liberalismo, pero existían diferencias entre eles. En 1787, os 13 estado pactaron a creación dunha república federal. Cada estado reservaba parte da súa soberanía pero cedía poderes a un goberno federal dirixido por un Presidente. Os principios desa nova república foron recollidos na Constitución dos Estados Unidos de 1787. En 1789 incorporaron unhas emendas a modo de Declaración de Dereitos e elixiron o seu primer presidente: George Washington.
TEXTO
La Constitución de los Estados Unidos de América 1787
NOSOTROS, el Pueblo de los Estados Unidos, a fin de formar una Unión más perfecta, establecer Justicia, afirmar la tranquilidad interior, proveer la Defensa común, promover el bienestar general y asegurar para nosotros mismos y para nuestros descendientes los beneficios de la Libertad, estatuimos y sancionamos esta CONSTITUCION para los Estados Unidos de América. Artículo Uno Primera Sección Todos los poderes legislativos otorgados en la presente Constitución corresponderán a un Congreso de los Estados Unidos, que se compondrá de un Senado y una Cámara de Representantes.
O liberalismo é una ideoloxía e unha práctica económica e política que defende a liberdade como principio básico. Nace a finais do XVIII a partir dos ilustrados radicais e do parlamentarismo inglés. É a base do programa das revolucións burguesas que quería acabar co modelo de monarquía absoluta.
PRINCIPIOS XURÍDICOS, POLÍTICOS E ECONÓMICOS
1. O INDIVIDUO é a base sobre a que se asentan as relacións políticas, económicas e sociais. O interés individual está por riba de calquera outro.
2. O individuo posee dereitos e libertades inalienables que a sociedade debe protexer e defender. (Vida, liberdade, propiedade, etc.).
3. Todos os individuos son iguais ante a lei, non hai privilexios.
4. Todos os cidadáns teñen dereito á participación política no goberno mediante a elección dos representantes (dereito de voto ou sufraxio).
5. A SOBERANÍA reside na nación formada polo conxunto de cidadáns que viven nun país. Trátase da soberanía nacional, que é exercida polas autoridades e institucións elexidas.
6. Os poderes do estado deben estar separados, o executivo no Goberno, o lexislativo no Parlamento e o xudicial nos tribunais de xustiza.
7. A existencia dunha Constitución que recolla os dereitos, as liberdades e as bases do sistema. E despois a promulgación de códigos en todalas materias (Estado de Dereito).
8. A liberdade de mercado, empresa e traballo, sen intervención do Estado. O mercado regúlase através da oferta e da demanda. O estado só debe eliminar os atrancos para permitir a libre e igual concurrencia ó mercado.
9. Defensa da propiedade privada.
TENDENCIAS DO LIBERALISMO
LIBERALISMO MODERADO OU DOUTRINARIO Defendía as ideas anteriores pero reservadas as clases máis ricas. Sufraxio censitario moi reducido.
LIBERALISMO PROGRESISTA Defendía a extensión da participación á clases máis modestas. Sufraxio censitario máis amplo. Despois aparecerá un liberalismo democrático que defenderá o sufraxio universal.
A GALICIA BORBÓNICA NO SÉCULO XVIII PRINCIPAIS REALIZACIÓNS DOS BORBÓN EN GALICIA
Entre as principais realizacións destacamos:
A creación da INTENDENCIA do Reino de Galicia, establecida por Felipe V, para o abastecemento do exército, mellorar as fortificacións, etc.
O reforzamento das defensas costeiras.
A construcción do asteleiro e arsenal de Ferrol, a partir de 1746 con Fernando VI.
O establecemento do servizo de correos marítimo con América e a autorización ó porto da Coruña para comerciar directamente con América.
ATAQUES INGLESES ÁS COSTAS DE GALICIA
Durante o XVIII continuaron os ataques as costas galegas destacando:
Ataque anglo-holandés a Vigo en 1702. Vigo foi tomada e enfrontáronse en Rande sendo afundidos varios navíos españoles.
En 1719, como resposta a un intento de invasión de Escocia, os ingleses atacaron varios portos, desde Ribadeo a Fisterra.
Varios ataques a Ferrol coa intención de tomar o arsenal, sempre rexeitados.
FIDALGOS E COMERCIANTES
Os fidalgos foron o grupo dominante que controlaba o poder municipal e xudicial. A súa fonte de riqueza era o cobro das rendas dos foros, actuando de intermediarios entre os propietarios das terras e os foreiros. O pazo era o símbolo do seu estatus.
Os comerciantes aumentaron a súa forza e o seu número gracias ós beneficios do comercio con América. Destacamos a Antonio Raimundo Ibáñez impulsor das Reais Fábricas de Sargadelos e ós comerciantes cataláns que introduciron novas técnicas de pesca e salgadura da sardiña.
A ILUSTRACIÓN EN GALICIA
A difusión das ideas ilustradas débese a eclesiásticos como Feixoo e Sarmiento e a fidalgos como Cornide. Trazos do seu pensamento son: Propostas de tipo moderado que se centran no crítica e abusos dos privilexiados. As medidas eran: melloras na agricultura e gandería, na producción artesanal, etc. Tamén se crearon diversas institución ilustradas como: O Real Consulado establecido na Coruña en 1785 e a Sociedade Económica de Amigos de País de Santiago e Lugo.
No século XVIII chega a España a dinastía dos Borbón que sustitue á dos Austrias.
En 1700 morreu sen fillos Carlos II de Austria. As autoridades españolas proclamaron rei a Felipe d´Anjou (da casa Borbón de Francia) co nome de Felipe V.
Algúns países europeos e a Coroa de Aragón non o aceptan e prefiren ao arquiduque Carlos de Habsburgo.
Iniciose unha guerra, chamada guerra de Sucesión que vai de 1700 a 1715. Esta guerra remata nos tratados de Utrech (1713) e de Rastadt (1714). Nestos tratados acordan:
- Felipe V rei de España e América, pero non podría unir o reino de Francia.
- Austria recibe de España: Milán, Nápoles, Flandes, Sardeña…
- Saboia recibe Sicilia.
- Inglaterra recibe Xibraltar e Menorca e o permiso para comerciar e o monopolio de comercio de esclavos con América.
REIS DA CASA BORBÓN NO SÉCULO XVIII
AS REFORMAS DOS BORBÓN
FELIPE V (1700-1746)
Os reis Borbón van a facer unhas reformas para centralizar e uniformizar o reino e aumentar o seu poder absoluto.
As principias reformas son:
Abolición dos privilexios forais dos reinos de Aragón. Felipe V cando conquista estos territorios, e como castigo,eliminañe os privilexios e instituicións propias. Faino a través das leis coñecidas como Decretos de Nova Pranta (Aragón 1707, Mallorca 1715 e Cataluña 1716).
Reorganización e centralización administrativa: Reduce o número de Consellos e potencia as Secretarias de despacho (ministerios), crea intendentes, etc.
Intentou recuperar os territorios perdidos en Italia: recuperou Nápoles e Sicilia (para Carlos) e os ducados de Parma, Plasencia e Guastalla (para Felipe).
FERNANDO VI (1746-1759)
Buscou a paz e a neutralidade para
Potenciar e economía interna: melloras na facenda, comercio, armada, etc.
Intentou aumentar o seu poder subordinando a Igrexa. En 1753 firma un Concordato con Roma que lle da o dereito a presentar os candidatos a obispo.
CARLOS III (1759-1788)
Durante o seu reinado aumentan as reformas xa que é un rei ben preparado e contou coa colaboración de persoas con formación ilustrada. Entre as súas reformas destacamos:
a) No referente ó fortalecemento do estado: Aumentar os poderes do rei, aumentar a administración, mellorar os concellos, máis tribunais de xustiza, bandeira para a monarquía.
b) No referente á agricultura, buscando aumentar a producción. Limitar os privilexios da Mesta, impulsar a colonización de novas terras (Serra Morena, Olavide), construcción dalgunha infraestructura de regadío, impulsar os programas de Reforma Agraria (1) para aumentar os propietarios e arrendatarios. Entre estes programas destacamos os de Campomanes, Olavide e Jovellanos.
c) En canto ó comercio: Crear mercados de bens e capitais fomentando o transporte e a libre circulación de mercadorías (libre circulación de gran en 1765, fin do monopolio comercial de Cádiz con América, creación do banco de S. Carlos en 1782). Fomento para a creación de compañía comerciais privilexiadas cunha zona e cun producto.
d) No referente á industria: Apoiar a actividade industrial liberalizando o proceso de fabricación que ós gremios), establecendo aranceis e asinando tratados comerciais para defender a industria nacional. Un dos esforzos máisinteresantes foi o apoio ás Sociedades Económicas de Amigos do País; a primeira foi fundada polo conde de Peñaflorida no 1765 coa intención de fomentar a agricultura, industria e comercio. Potenciar a industria do campesino (a tempo parcial). Defender o valor do traballo artesanal (que e compatible coa nobreza).
e) Reformas educativas: Defenderon os ilustrados a necesidade dunha ensinanza útil e práctica. En consecuencia adoptaron unha serie de iniciativas entre as que destacamos: creación das Reais Academias, paso das universidades á xurisdicción real, apoio ós manteistas (universitarios non privilexiados) en detrimento dos colexiais, creación dos Estudios de S. Isidro con plans modernos de ensinanza, fundación de novas institucións culturais e científicas (Jardín Botánico).
f) Política regalista coa Igrexa: pretende o control e sometemento da igrexa ó Estado. Esta política implica: restricción dos dereitos temporais do clero, freo á Inquisición, expulsión dos Xesuítas en 1767.
DIFICULTADES DAS REFORMAS DE CARLOS III
As reformas plantexadas chocaron coa oposición das clases populares por ignorancia e dos privilexiados que non querían perder os privilexios.
Un exemplo desa oposición foi o Motín de Esquilache de 1766. Carlos III chegou a España con asesores extranxeiros e comenzou a facer reformas. Unha desas foi a proposta de Esquilache de suprimir capas longas e sombreiros de aba ancha. A xente descontenta pola subida dos alimentos e movida polos privilexiados comezou a facer tumultos. Así Carlos III tivo que parar as reformas e prescindir dos asesores extranxeiros.
Pese a eso, Carlos III, en 1767, decretou a expulsión dos Xesuitas, por non someterse ó poder do rei (problema do 4 voto –obediencia ó Papa-) e ser promotores dos motíns. Despois continuaron as reformas, pero sempre lentas e sen profundizar.
ENFRONTAMENTOS CON INGLATERRA
Veñen dados ás rivalidades comercias e á posesión de Xibraltar e Menorca. Temos dúas guerras. A Guerra dos Sete Anos (1756-63), na que perdemos e entregamos Florida e a guerra de Independencia norteamericana; a derrota de Inglaterra nos permite recuperar Menorca e Florida.
(1) Campomanes: “Tratado de la regalía de la amortización”, 1765 y“Memorial ajustado del Expediente para una Ley Agraria” ,1795.Olavide: “Expediente de Ley Agraria”, 1784. Jovellanos: “Informe sobre la ley agraria”.
Definición: é o sistema político que combina o absolutismo coas ideas reformistas da Ilustración.
OS MONARCAS ILUSTRADOS
O reis que desenvolveron reformas inspiradas na ilustración foron chamados monarcas ilustrados ou déspotas ilustrados.
Os déspotas ilustrados mantiñan o poder absoluto, pero empregaron o poder paraengrandecer á monarquía e dar benestar á población. Impulsaron reformas para ter reinos máis ricos e lograr a felicidade do pobo.
O lema era: “todo parao pobo, pero sen o pobo”.
Onde máis destacan estos déspotas ilustrados é en países máis atrasados: Federico II de Prusia, Carlos III de España, Catalina II de Rusia.
AS REFORMAS DO DESPOTISMO ILUSTRADO
As reformas teñen dous grandes campos: mellorar a administración e potenciar a economía.
REFORMAS PARA MELLORAR A ADMINISTRACIÓN
Aumentar os funcionarios e mellorar a súa preparación.
Racionalizar, simplificar e modernizar institucións.
Subordinar á Igrexa.
REFORMAS PARA POTENCIAR A ECONOMIA
Reformas na educación: potenciar o estudio, novos plans de estudio, preocupación polas ciencias, creación de universidades e academias.
Limitar os privilexios.
Defender o valor do traballo.
Potenciar a creación sociedades económicas.
Mellorar o comercio: crear mercados, mellorar as carreteras e portos…
Crear fábricas e manufacturas.
Mellorar os sistemas de cultivo, colonizar novos terras…
AS RELACIÓNS INTERNACIONAIS: O EQUILIBRIO EUROPEO
No século XVIII imponse o modelo de equilibrio entre as grandes potencias (Inglaterra, Austria, Prusia, Rusia, España, Francia) para evitar as guerras.
Este equilibrio se consegue a partir de varios tratados (Utrech, 1713) que distribuen os territorios europeos entre varios países, evitando a existencia de superpotencias. Así o número de guerras se reduce, aínda que haberá alguns enfrentamentos en Europa e nas colonias.
A gran beneficiada desta política será Inglaterra que consigue o control dos mares e amplía o seu imperio colonial.
A gran perjudicada será Polonía que foi repartida entre os veciños.
