A CRISE DE 1929 E A GRAN DEPRESIÓN
En 1929 afúndese a Bolsa de valores de New York e despois foron afectados todos os sectores económicos, provocando unha gran crise mundial.
SITUACIÓN PREVIA. OS FELICES ANOS 20
Despois de superar a crise da Primeira Guerra Mundial extendeuse por EE. UU. e Europa unha época de prosperidade que coñecemos como “os felices anos 20”. A industria crece, o sector automovilístico, eléctrico, textil, a construcción, etc. Exténdese o consumo de masas alentado pola diminución de prezos e a venda a prazos. Exténdese a idea da felicidade: vacacións, cine, viaxes… Nese ambiente empezan a medrar espectacularmente os valores das empresas na Bolsa de New York. Todo o mundo empezou a investir os aforros e incluso se pedía ós bancos.
O CRAC DA BOLSA DE NEW YORK
O 24 de octubro de 1929 (xoves negro) afúndese, de súpeto, o mercado de valores de New York. Todo o mundo empeza a vender e o pánico exténdese. Nos días seguintes os intentos por parar a caída non teñen efecto e as consecuencias afectan a todos os sectores.
A causa do crac foi a suma de varios factores: a primeira foi a especulación: a alza do prezo das accións non tiña relación cos beneficios das empresas senon que era una subida artificial alentada polas empresas, bancos e prestamistas ante a perspectiva de gañar diñeiro fácilmente. A segunda foi a superproducción, as empresas produción moito pero non se vendía o que iba orixinado stocks e as empresas faltáballe diñeiro para producir.
O desencadenante foi a venda masiva de accións o día 24 que non tivo comprador, caen os valores das accións, e o pánico fai o resto. A Reserva federal e a Banca Morgan intentan parar a caída comprando accións pero non o consiguen.
O efectos van da bolsa a todos os sectores: as accións perden o valor, os bancos non teñen diñeiro para a xente e para a empresas. As empresas ó no ter diñeiro, paran a producción e aumenta o paro. Co aumento do desemprego o consumo baixa e a crise aumenta máis. E, finalmente, estos efectos pasan de EE.UU a Europa.
A GRAN DEPRESIÓN
Ante o crac todo o mundo quere recuperar o diñeiro e prodúcese unha reacción en cadea. Os mercados quedan sin liquidez, os bancos non poden devolver os depósitos nin facer préstamos e quebran. As fábricas non teñen diñeiro e non producen, aumenta o paro. A xente non pode comprar e aumentan os peches… Os americanos retiran as inversións noutros países e a crise aumenta… Entramos na Gran Depresión dos anos trinta.
Para intentar para a crise tomaron as seguintes medidas:
-establecer medidas de autarquía (autoabastecemento) ou proteccionistas quen non a frenan, e incluso a profundizan.
-aplicar as medidas económicas de John M. Keynes. El propuxo que o Estado debía intervir e regular o mercado, que o Estado debía ser o motor económico coas obras públicas estimulando así o consumo.
En 1932 o novo presidente de EE.UU Franklin Delano Roosevelt propuxo un programa de reformas que foi coñecido como o NEW DEAL. Eran un conxunto de reformas que poñían en práctica as ideas de Keynes. Era un gran programa de obras públicas, inversión e axudas coa intención de devolver a confianza e a actividade económica. Axudou a reactivar a economía, contou con moito apoio, pero mantivo problemas como o desemprego.
domingo, 25 de abril de 2010
lunes, 12 de abril de 2010
A REVOLUCIÓN RUSA E O ESTADO SOVIÉTICO
A REVOLUCIÓN RUSA E O ESTADO SOVIÉTICO
O Imperio ruso é a denominación que se lle da a Rusia entre 1721 y 1917. Abarcou zonas dos continentes europeo, asiático e norteamericano.
O Imperio ruso era unha monarquía hereditaria liderada por un emperador autocrático (zar) desde a dinastía Romanov. O Zar tiña un porde absoluto, sen limitacións. Había un gran conglomerado de pobos, linguas, costumes e relixións. A relixión oficial do imperio era o cristianismo ortodoxo. O Zar gobernaba con gran dureza, o que non impedía a existencia de organizacións clandestinas que loitaban para derrubar o réxime.
A capital do imperio foi San Petersburgo (rebautizada en 1914 como Petrogrado).
A economía era básicamente agraria e moi atrasada. Só nas grandes cidades hai un forte crecemento industrial, conseguido nunhas condicións moi duras, que propician a axitación revolucionaria.
A CAÍDA DO TZARISMO. REVOLUCIÓN DE FEBREIRO DE 1917
O factor decisivo para a caída foi a participación na Primeira Guerra Mundial. As derrotas aumentaban o descontento e a poboación veu aumentar a insuficiencia e carestía dos productos básicos.
En febreiro de 1917 a poboación de Petrogrado protestou pola falta de alimentos e os soldados non reprimiron as protestas. O tzar Nicolás II tivo que abdicar. Coñécese como a revolución de febreiro.
Establécese un goberno provisional que preside Alejandro Kerenski, que pretende construir un réxime liberal burgués semellante ós de Europa occidental. Pero continúa coa guerra e non controla a situación.
O TRIUNFO DA REVOLUCIÓN BLOXEVIQUE. A REVOLUCIÓN DE OUTUBRO DE 1917
Desde o comezo das protestas, as organización de esquerdas crearon consellos obreiros, os soviets, formados por delegados dos obreiros e soldados. Estos soviets foron controlados polo partido Bolxevique (socialistas marxistas, comunistas), destacando Lenin (Vladimir Illich Ulianov) León Trostki (Lev Davídovich Bronstein) e Xosé Stalin (Iósif Visariónovich Dzhugashvili).
Os bolxeviques foron collendo máis forza gracias o seu programa: paz inmediata, confiscación da terra (propiedade privada) para repartila e todo o poder para os soviets.
En outubro de 1917, os bolxeviques levaron á practica a idea da insurrección armada para tomar o poder. O 25 de outubro a garda vermella, dirxida por Trostki, ocupou o Pazo de Inverno, sé do goberno (o 7 de novembro segundo o calendario occidental).
Un Congreso de Soviets, que se reunía neses momentos, asumiu o poder e nomeou un goberno (Consello de Comisarios do Pobo) dirixido por Lenin.
A ÉPOCA DE LENIN E O NACEMENTO DA URSS
Despois de acadar o poder, os bolcheviques toman diversas medidas para facer fronte ós enemigos e transformar o país.
O goberno fixo públicos os primeiros decretos, os decretos de outubro de 1917, con eles establecíase o socialismo:
- Decreto sobre a terra: a terra deixaba de ser propiedade privada e pasaba a mans do Estado, que a cedía ós campesiños para que a traballasen.
- Decreto sobre a producción industrial: pasaba a estar controlada polos obreiros.
- Decreto sobre a banca: quedaba nacionalizada ó igual que o comercio exterior.
- Decreto sobre las nacionalidades: recoñece a igualdade de todos os pobos de Rusia e o seu dereito á autodeterminación.
- Decreto sobre a paz: polo que se instaba a buscar a paz con Alemania. Así firmouse o tratado de Brest-Litovsk con Alemania, que supuxo a perda de grandes territorios: Finalandia, Estonia, Letonia, Lituania, Ucrania, etc.
Outra das accións do goberno foi a convocatoria de eleccións a Cortes constituintes, pero como os resultados non foron favorables ós bolcheviques, e a Asamblea elexida, en xaneiro de 1918, non quería recoñecer os decretos de outubro, a garda vermella disolveu as Cortes e devolveu o poder ós soviets.
En xuño de 1918 aprobaron unha Constitución pola que Rusia pasaba a ser unha República Socialista Federativa Soviética Rusa. En 1922, ó incorporarse á Federación Ucrania, Bielorrusia e Transcaucasia, creouse a Unión de Repúblicas Socialistas Soviéticas (URSS).
O gobern tamén tivo que facer fronte a unha guerra civil (1918-1921). Os antibolxeviques organizaron un exército, o exército branco; pero o exército vermello logrou derrotalos.
En 1921, como a situación económica era mala e había un gran descontento debido á guerra civil e o comunismo de guerra, tiveron que por en marcha novas medidas económicas que deron lugar á Nova Política Económica (NEP). Con estas medidas acababase co comunismo de guerra e volvíase en algúns campos ó capitalismo. Intentaban impulsar a producción e gañar o apoio campesiño permitindo quedarse con parte das produccións para poder vendelas, tamén ter pequenas empresas e cooperativas.
Finalmente, para impulsar o desenrolo do comunismo no mundo e derrubar o capitalismo, favoreceron a construcción da Terceira Internacional ou Internacional Comunista (1919). Só podían entrar os partidos políticos que se denominasen comunistas.
A ERA DE STALIN
Lenin morre en 1924 e a partir de ese momento aumentan os enfrontamentos polo control do poder. O poder queda en mans de un triunvirato ou troika que forman Stalin (que é o secretario xeral do partido), Kamenev e Zinoviev, e que ten a oposición de Trotski. Finalmente acéptase a teoría stalinista sobre a consolidación da revolución en Rusia fronte á revolución permanente e internacional de Trostki. Este deixa os seus cargos, será expulsado do partido e abandona a URSS en 1929.
Durante esos anos Stalin desfaise tamén do resto de competidores e acumula os cargos de Xefe de Estado e Secretartio Xeral do PCUS. Desde ese momento ponse en marcha a súa política, que se pode sintetizar en:
-Construcción do socialismo en Rusia, como paso previo ó socialismo internacional.
-Concentración de todo o poder.
-Eliminación de calquera oposición e culto á personalidade de Lenin.
Para desenrolar estas ideas ponse en marcha unha nova economía. A característica principal será a planificación económica. O Estado vai a dirixir a economía e para eso vai a por en práctica os chamados Plans quinquenais. Nestes plans vaise a priorizar as industrias de base, as de producción de enerxía e armamentos. Os seus progresos convertirán a Rusia nunha potencia mundial.
Para o desenrolo da agricultura puxeron en marcha os procesos de colectivización agraria. Os campesiños foron obrigados a integrarse nos Koljoses, granxas colectivas ás que o Estado lle marca os productos e as cotas de producción. O campeniño ten en propiedade a casa e unha pequena horta. Para aumentar a producción tamén se puxeron en marcha os Sovjoses, granxas estatais con man de obra asalariada. Para facilitar o acceso á maquinaria puxeron en marcha as Estacións de Maquinaria, MTS.
Calquera protesta contra estas medidas era solucionada con unha gran represión, o terror, sendo frecuentes as “purgas” ou “depuracións”. En 1939, cando o Partido declara o final das purgas, só se manteñen os íntimos de Stalin.
O Imperio ruso é a denominación que se lle da a Rusia entre 1721 y 1917. Abarcou zonas dos continentes europeo, asiático e norteamericano.
O Imperio ruso era unha monarquía hereditaria liderada por un emperador autocrático (zar) desde a dinastía Romanov. O Zar tiña un porde absoluto, sen limitacións. Había un gran conglomerado de pobos, linguas, costumes e relixións. A relixión oficial do imperio era o cristianismo ortodoxo. O Zar gobernaba con gran dureza, o que non impedía a existencia de organizacións clandestinas que loitaban para derrubar o réxime.
A capital do imperio foi San Petersburgo (rebautizada en 1914 como Petrogrado).
A economía era básicamente agraria e moi atrasada. Só nas grandes cidades hai un forte crecemento industrial, conseguido nunhas condicións moi duras, que propician a axitación revolucionaria.
A CAÍDA DO TZARISMO. REVOLUCIÓN DE FEBREIRO DE 1917
O factor decisivo para a caída foi a participación na Primeira Guerra Mundial. As derrotas aumentaban o descontento e a poboación veu aumentar a insuficiencia e carestía dos productos básicos.
En febreiro de 1917 a poboación de Petrogrado protestou pola falta de alimentos e os soldados non reprimiron as protestas. O tzar Nicolás II tivo que abdicar. Coñécese como a revolución de febreiro.
Establécese un goberno provisional que preside Alejandro Kerenski, que pretende construir un réxime liberal burgués semellante ós de Europa occidental. Pero continúa coa guerra e non controla a situación.
O TRIUNFO DA REVOLUCIÓN BLOXEVIQUE. A REVOLUCIÓN DE OUTUBRO DE 1917
Desde o comezo das protestas, as organización de esquerdas crearon consellos obreiros, os soviets, formados por delegados dos obreiros e soldados. Estos soviets foron controlados polo partido Bolxevique (socialistas marxistas, comunistas), destacando Lenin (Vladimir Illich Ulianov) León Trostki (Lev Davídovich Bronstein) e Xosé Stalin (Iósif Visariónovich Dzhugashvili).
Os bolxeviques foron collendo máis forza gracias o seu programa: paz inmediata, confiscación da terra (propiedade privada) para repartila e todo o poder para os soviets.
En outubro de 1917, os bolxeviques levaron á practica a idea da insurrección armada para tomar o poder. O 25 de outubro a garda vermella, dirxida por Trostki, ocupou o Pazo de Inverno, sé do goberno (o 7 de novembro segundo o calendario occidental).
Un Congreso de Soviets, que se reunía neses momentos, asumiu o poder e nomeou un goberno (Consello de Comisarios do Pobo) dirixido por Lenin.
A ÉPOCA DE LENIN E O NACEMENTO DA URSS
Despois de acadar o poder, os bolcheviques toman diversas medidas para facer fronte ós enemigos e transformar o país.
O goberno fixo públicos os primeiros decretos, os decretos de outubro de 1917, con eles establecíase o socialismo:
- Decreto sobre a terra: a terra deixaba de ser propiedade privada e pasaba a mans do Estado, que a cedía ós campesiños para que a traballasen.
- Decreto sobre a producción industrial: pasaba a estar controlada polos obreiros.
- Decreto sobre a banca: quedaba nacionalizada ó igual que o comercio exterior.
- Decreto sobre las nacionalidades: recoñece a igualdade de todos os pobos de Rusia e o seu dereito á autodeterminación.
- Decreto sobre a paz: polo que se instaba a buscar a paz con Alemania. Así firmouse o tratado de Brest-Litovsk con Alemania, que supuxo a perda de grandes territorios: Finalandia, Estonia, Letonia, Lituania, Ucrania, etc.
Outra das accións do goberno foi a convocatoria de eleccións a Cortes constituintes, pero como os resultados non foron favorables ós bolcheviques, e a Asamblea elexida, en xaneiro de 1918, non quería recoñecer os decretos de outubro, a garda vermella disolveu as Cortes e devolveu o poder ós soviets.
En xuño de 1918 aprobaron unha Constitución pola que Rusia pasaba a ser unha República Socialista Federativa Soviética Rusa. En 1922, ó incorporarse á Federación Ucrania, Bielorrusia e Transcaucasia, creouse a Unión de Repúblicas Socialistas Soviéticas (URSS).
O gobern tamén tivo que facer fronte a unha guerra civil (1918-1921). Os antibolxeviques organizaron un exército, o exército branco; pero o exército vermello logrou derrotalos.
En 1921, como a situación económica era mala e había un gran descontento debido á guerra civil e o comunismo de guerra, tiveron que por en marcha novas medidas económicas que deron lugar á Nova Política Económica (NEP). Con estas medidas acababase co comunismo de guerra e volvíase en algúns campos ó capitalismo. Intentaban impulsar a producción e gañar o apoio campesiño permitindo quedarse con parte das produccións para poder vendelas, tamén ter pequenas empresas e cooperativas.
Finalmente, para impulsar o desenrolo do comunismo no mundo e derrubar o capitalismo, favoreceron a construcción da Terceira Internacional ou Internacional Comunista (1919). Só podían entrar os partidos políticos que se denominasen comunistas.
A ERA DE STALIN
Lenin morre en 1924 e a partir de ese momento aumentan os enfrontamentos polo control do poder. O poder queda en mans de un triunvirato ou troika que forman Stalin (que é o secretario xeral do partido), Kamenev e Zinoviev, e que ten a oposición de Trotski. Finalmente acéptase a teoría stalinista sobre a consolidación da revolución en Rusia fronte á revolución permanente e internacional de Trostki. Este deixa os seus cargos, será expulsado do partido e abandona a URSS en 1929.
Durante esos anos Stalin desfaise tamén do resto de competidores e acumula os cargos de Xefe de Estado e Secretartio Xeral do PCUS. Desde ese momento ponse en marcha a súa política, que se pode sintetizar en:
-Construcción do socialismo en Rusia, como paso previo ó socialismo internacional.
-Concentración de todo o poder.
-Eliminación de calquera oposición e culto á personalidade de Lenin.
Para desenrolar estas ideas ponse en marcha unha nova economía. A característica principal será a planificación económica. O Estado vai a dirixir a economía e para eso vai a por en práctica os chamados Plans quinquenais. Nestes plans vaise a priorizar as industrias de base, as de producción de enerxía e armamentos. Os seus progresos convertirán a Rusia nunha potencia mundial.
Para o desenrolo da agricultura puxeron en marcha os procesos de colectivización agraria. Os campesiños foron obrigados a integrarse nos Koljoses, granxas colectivas ás que o Estado lle marca os productos e as cotas de producción. O campeniño ten en propiedade a casa e unha pequena horta. Para aumentar a producción tamén se puxeron en marcha os Sovjoses, granxas estatais con man de obra asalariada. Para facilitar o acceso á maquinaria puxeron en marcha as Estacións de Maquinaria, MTS.
Calquera protesta contra estas medidas era solucionada con unha gran represión, o terror, sendo frecuentes as “purgas” ou “depuracións”. En 1939, cando o Partido declara o final das purgas, só se manteñen os íntimos de Stalin.
lunes, 5 de abril de 2010
A PRIMEIRA GUERRA MUNDIAL
A PRIMEIRA GUERRA MUNDIAL
A Primeira Guerra Mundial é un conflicto armado que se produce entre 1914 e 1918. Empeza en Europa, nos Balcáns, e estenderase á metade do mundo. Producirá máis de 10 millóns de mortos. Tamén é coñecida como a Gran Guerra.
CAUSAS DA GUERRA
1. A tensión nos Balcáns pola delimitación das fronteiras e polas reivindicacións nacionalistas, especialmente de Serbia, que quería separarse do Imperio austrohúngaro.
2. As rivalidades imperialistas entre as grandes potencias:
Austrohungría e Rusia polo control dos Balcáns.
Francia e Alemania por Alsacia e Lorena.
Inglaterra e Alemania pola supremacía naval e comercial.
3. A carreira de armamentos e a diplomacia secreta en previsión dunha guerra que aumentaba as desconfianzas. Fórmanse dous bloques: un no que está Alemania e Austrohungría e o outro formado por Rusia, Francia e Gran Bretaña.
4. A consideración da guerra como medio lexitimo para resolver os problemas.
O DETONANTE foi o asesinato en Sarajevo (Bosnia) do herdeiro do imperio austrohúngaro, o príncipe Francisco Fernando, por un nacionalista serbio o 28 de junio de 1914. O 28 de julio Austrohungría declaroulle a guerra a Serbia. O 30 Rusia mobilizou o seu exército en defensa de Serbia. O 1 de agosto Alemania declaroulle a guerra a Rusia e o 3 a Francia. O 3 e 4 de agosto Alemania invade Bélxica. O día 11 e 12 de agosto Gran Bretaña e Francia declaran a guerra a Austrohungría.
FASES DA GUERRA
Na guerra están enfrontados os Imperios Centrais: Alemania, Austrohungría, Turquía e Bulgaria contra os Aliados: Serbía, Rusia, Francia, Gran Bretaña, Bélxica e Montenegro, máis, Xapón, Italia, Portugal, Romania, Grecia e EE.UU.
Podemos diferenciar 4 Fases:
- A GUERRA DE MOVEMENTOS, 1914. Rápido desprazamento dos exércitos. Os alemáns hacia Francia, atravesando Bélxica, e hacia Rusia. Los aliados responden mobilizando as tropas e detendo os avances.
El Plan Schlieffen
Elaborado por el que fue Jefe del Estado Mayor hasta 1905, Alfred von Schlieffen, planteaba invadir Bélgica y Luxemburgo para atacar la desguarnecida frontera norte francesa. El genral francés Foch, sin embargo, consiguió frenar el ataque alemán en el Marne en noviembre de 1914.
- A GUERRA DE POSICIÓNS, 1915-16. Os frontes da guerra quedaron detidos e construironse trincheiras e fortificacións. Constantes ataques que non rompen as defensas. Batallas de Verdún, Somme, etc.
- A CRISE DE 1917. Estados Unidos decidese a entrar na guerra para defender os seus intereses: os ataques alemans afundironlles barcos de mercadorías e para defender os préstamos que lle tiñan concedido a Francia e Gran Bretaña. O mesmo tempo comeza a retirada de Rusia, que se fai efectiva en marzo de 1918.
- DERROTA DAS POTENCIAS CENTRAIS, 1918. Alemania pode concentrar todo o exército no fronte do oeste, pero fracasan os seus ataques. Os aliados, coa axuda americana, lanzan cotraofensivas que obrigan a firmar os alemáns o armisticio o 11 de novembro de 1918 en Rhetondes, no bosque de Compiègne, nun vagón de tren.
AS NOVAS FORMAS DE GUERRA
A Gran Guerra foi unha guerra diferente as anteriores por:
- Unha guerra que ten grandes exércitos formados por centos de miles de soldados.
- Polo emprego de novos armamentos e novas formas de combate: armas automáticas, canóns de largo alcance, granadas, carros de combate, avións, armas químicas, trincheiras, fortificacións, bloqueos, etc.
- Pola movilización de todos os recursos para facer fronte á guerra. Toda a poboación traballa para a guerra.
OS TRATADOS DE PAZ E A SOCIEDADE DE NACIÓNS
O 18 de xaneiro de 1919 reunense en París os membros de 32 nacións (27 da Entente) para establecer as condiciones de paz. Estiveron ausentes os vencidos e Rusia que trala revolución bolchevique firmaran con Alemania a Paz de BREST/LITOUSK, en marzo de 1918 (significara a independencia de Finlandia, Estonia, Letonia, Lituania, Polonia, y Ucrania).
As decisións importantes foron tomadas polo CONSEJO DOS CATRO do que formaban parte: Wilson (EE.UU), Clemenceau (Fr.), Lloyd George (G.B.) e Orlando (It.).
O punto de partida das conversacións foron os 14 Puntos do presidente Wilson que propuxera no Congreso dos EE.UU. o 8 de xaneiro de 1918 e que, como principais aspectos, dicía: Condena da diplomacia secreta, todos os tratados serán públicos, atenuación das barreiras económicas, renuncia ás pretensións coloniais e creación dunha Sociedad de Nacións.
Foron firmados tratados de Paz con cada potencia vencida:
TRATADO DE VERSALLES, 28-6-19.
TRATADO DE SAINT GERMAIN CON AUSTRIA, 10-9-1919.
TRATADO DE TRIANON CON HUNGRÍA, 4-6-1920.
TRATADO DE NEULLY CON BULGARIA, 27-11-19.
TRATADO DE SEVRES CO IMPERIO OTOMANO, 10-8-1920
O Tratado de Versalles Foi o tratado máis importante. Por este tratado fíxose a Alemania responsable do conflito e polo tanto obrigada a aceptar unhas condicións moi duras, destacamos:
Queda obrigada a pagar cuantiosas indemnizacións.
Ten que ceder parte do seu territorio, Alsacia e Lorena para Francia, e as colonias e aceptar a ocupación do Sarre e marxe esquerda do Rhin (por Francia).
Ten que desarmar o exército e sen servizo militar.
Os alemáns consideraran este tratado moi inxusto e será causa de futuros problemas.
Na Conferencia de París de 1919 as nacións participantes elaboraron un pacto que formaba parte do Tratado de Versalles. Nos 26 artículos dese pacto definíase a Sociedade de Nacións, as súas funcións e competencias.
Tiñan dereito a ser membro os 32 estados vencedores que firmaron o tratado e 13 neutrais. Alemania e a Unión Soviética quedaron excluidos. Os EE. UU non entraron. A Sociedade de Nacións axudou a resover algúns problemas nos anos vinte, pero foi ineficaz ante o ascenso do fascismo e a chegada da Segunda Guerra Mundial.
BALANCE DA GUERRA
Grandes perdas demográficas: 8 millóns de mortos, 20 millóns de feridos, grandes privacións da poboación…
Modificacións territoriais: desaparecen os grandes imperios (austrohúngaro, ruso, alemán, turco) sendo substituídos por repúblicas. Ncen novos estados como: Finlandia, Estonia, Letonia, Lituania, Polonia, Checoslovaquia, Austria, Hungría e Yugoslavia.
Repercusións ideolóxicas: fovoreceu a aparición de novas forzas políticas radicais. Facilitou o triunfo da revolución comunista en Rusia e, despois, o medo ó comunismo favoreceu o ascenso do fascismo.
Consecuencias socioeconómicas. Europa perdeu a supremacía económica en favor dos EE.UU. A perda de homes facilitou a incorporación da muller a postos de traballo antes reservados para eles.
A Primeira Guerra Mundial é un conflicto armado que se produce entre 1914 e 1918. Empeza en Europa, nos Balcáns, e estenderase á metade do mundo. Producirá máis de 10 millóns de mortos. Tamén é coñecida como a Gran Guerra.
CAUSAS DA GUERRA
1. A tensión nos Balcáns pola delimitación das fronteiras e polas reivindicacións nacionalistas, especialmente de Serbia, que quería separarse do Imperio austrohúngaro.
2. As rivalidades imperialistas entre as grandes potencias:
Austrohungría e Rusia polo control dos Balcáns.
Francia e Alemania por Alsacia e Lorena.
Inglaterra e Alemania pola supremacía naval e comercial.
3. A carreira de armamentos e a diplomacia secreta en previsión dunha guerra que aumentaba as desconfianzas. Fórmanse dous bloques: un no que está Alemania e Austrohungría e o outro formado por Rusia, Francia e Gran Bretaña.
4. A consideración da guerra como medio lexitimo para resolver os problemas.
O DETONANTE foi o asesinato en Sarajevo (Bosnia) do herdeiro do imperio austrohúngaro, o príncipe Francisco Fernando, por un nacionalista serbio o 28 de junio de 1914. O 28 de julio Austrohungría declaroulle a guerra a Serbia. O 30 Rusia mobilizou o seu exército en defensa de Serbia. O 1 de agosto Alemania declaroulle a guerra a Rusia e o 3 a Francia. O 3 e 4 de agosto Alemania invade Bélxica. O día 11 e 12 de agosto Gran Bretaña e Francia declaran a guerra a Austrohungría.
FASES DA GUERRA
Na guerra están enfrontados os Imperios Centrais: Alemania, Austrohungría, Turquía e Bulgaria contra os Aliados: Serbía, Rusia, Francia, Gran Bretaña, Bélxica e Montenegro, máis, Xapón, Italia, Portugal, Romania, Grecia e EE.UU.
Podemos diferenciar 4 Fases:
- A GUERRA DE MOVEMENTOS, 1914. Rápido desprazamento dos exércitos. Os alemáns hacia Francia, atravesando Bélxica, e hacia Rusia. Los aliados responden mobilizando as tropas e detendo os avances.
El Plan Schlieffen
Elaborado por el que fue Jefe del Estado Mayor hasta 1905, Alfred von Schlieffen, planteaba invadir Bélgica y Luxemburgo para atacar la desguarnecida frontera norte francesa. El genral francés Foch, sin embargo, consiguió frenar el ataque alemán en el Marne en noviembre de 1914.
- A GUERRA DE POSICIÓNS, 1915-16. Os frontes da guerra quedaron detidos e construironse trincheiras e fortificacións. Constantes ataques que non rompen as defensas. Batallas de Verdún, Somme, etc.
- A CRISE DE 1917. Estados Unidos decidese a entrar na guerra para defender os seus intereses: os ataques alemans afundironlles barcos de mercadorías e para defender os préstamos que lle tiñan concedido a Francia e Gran Bretaña. O mesmo tempo comeza a retirada de Rusia, que se fai efectiva en marzo de 1918.
- DERROTA DAS POTENCIAS CENTRAIS, 1918. Alemania pode concentrar todo o exército no fronte do oeste, pero fracasan os seus ataques. Os aliados, coa axuda americana, lanzan cotraofensivas que obrigan a firmar os alemáns o armisticio o 11 de novembro de 1918 en Rhetondes, no bosque de Compiègne, nun vagón de tren.
AS NOVAS FORMAS DE GUERRA
A Gran Guerra foi unha guerra diferente as anteriores por:
- Unha guerra que ten grandes exércitos formados por centos de miles de soldados.
- Polo emprego de novos armamentos e novas formas de combate: armas automáticas, canóns de largo alcance, granadas, carros de combate, avións, armas químicas, trincheiras, fortificacións, bloqueos, etc.
- Pola movilización de todos os recursos para facer fronte á guerra. Toda a poboación traballa para a guerra.
OS TRATADOS DE PAZ E A SOCIEDADE DE NACIÓNS
O 18 de xaneiro de 1919 reunense en París os membros de 32 nacións (27 da Entente) para establecer as condiciones de paz. Estiveron ausentes os vencidos e Rusia que trala revolución bolchevique firmaran con Alemania a Paz de BREST/LITOUSK, en marzo de 1918 (significara a independencia de Finlandia, Estonia, Letonia, Lituania, Polonia, y Ucrania).
As decisións importantes foron tomadas polo CONSEJO DOS CATRO do que formaban parte: Wilson (EE.UU), Clemenceau (Fr.), Lloyd George (G.B.) e Orlando (It.).
O punto de partida das conversacións foron os 14 Puntos do presidente Wilson que propuxera no Congreso dos EE.UU. o 8 de xaneiro de 1918 e que, como principais aspectos, dicía: Condena da diplomacia secreta, todos os tratados serán públicos, atenuación das barreiras económicas, renuncia ás pretensións coloniais e creación dunha Sociedad de Nacións.
Foron firmados tratados de Paz con cada potencia vencida:
TRATADO DE VERSALLES, 28-6-19.
TRATADO DE SAINT GERMAIN CON AUSTRIA, 10-9-1919.
TRATADO DE TRIANON CON HUNGRÍA, 4-6-1920.
TRATADO DE NEULLY CON BULGARIA, 27-11-19.
TRATADO DE SEVRES CO IMPERIO OTOMANO, 10-8-1920
O Tratado de Versalles Foi o tratado máis importante. Por este tratado fíxose a Alemania responsable do conflito e polo tanto obrigada a aceptar unhas condicións moi duras, destacamos:
Queda obrigada a pagar cuantiosas indemnizacións.
Ten que ceder parte do seu territorio, Alsacia e Lorena para Francia, e as colonias e aceptar a ocupación do Sarre e marxe esquerda do Rhin (por Francia).
Ten que desarmar o exército e sen servizo militar.
Os alemáns consideraran este tratado moi inxusto e será causa de futuros problemas.
Na Conferencia de París de 1919 as nacións participantes elaboraron un pacto que formaba parte do Tratado de Versalles. Nos 26 artículos dese pacto definíase a Sociedade de Nacións, as súas funcións e competencias.
Tiñan dereito a ser membro os 32 estados vencedores que firmaron o tratado e 13 neutrais. Alemania e a Unión Soviética quedaron excluidos. Os EE. UU non entraron. A Sociedade de Nacións axudou a resover algúns problemas nos anos vinte, pero foi ineficaz ante o ascenso do fascismo e a chegada da Segunda Guerra Mundial.
BALANCE DA GUERRA
Grandes perdas demográficas: 8 millóns de mortos, 20 millóns de feridos, grandes privacións da poboación…
Modificacións territoriais: desaparecen os grandes imperios (austrohúngaro, ruso, alemán, turco) sendo substituídos por repúblicas. Ncen novos estados como: Finlandia, Estonia, Letonia, Lituania, Polonia, Checoslovaquia, Austria, Hungría e Yugoslavia.
Repercusións ideolóxicas: fovoreceu a aparición de novas forzas políticas radicais. Facilitou o triunfo da revolución comunista en Rusia e, despois, o medo ó comunismo favoreceu o ascenso do fascismo.
Consecuencias socioeconómicas. Europa perdeu a supremacía económica en favor dos EE.UU. A perda de homes facilitou a incorporación da muller a postos de traballo antes reservados para eles.
Suscribirse a:
Entradas (Atom)